حال و آینده خانه های هوشمند - قسمت اول

حال و آینده خانه های هوشمند– قسمت اول

به قلم : سعید شیرمحمدی  کارشناس ارشد ارتباطات و فناوری اطلاعات

به دنبال مفهوم BMS یا  Building Management System  که به صورت جامعتر بر بحث مدیریت ساختمانها ( اداری ، تجاری و ... ) می پردازد و عمدتاً بر مفاهیمی همچون مدیریت مصرف انرژی و کاهش هزینه های نگهداری تاسیسات و تجهیزات استوار است مفهوم خانه هوشمند یا Home Automation  نیز امروزه طرفداران بیشتری را به خود جلب نموده است که اولویت در آن بر اساس ایجاد آرامش و آسایش برای ساکنان و به حداکثر رساندن ضریب امنیتی خانه های مسکونی تعریف میگردد .

صرف نظر از ارزش افزوده ای که پیاده سازی این سیستمها بر منازل مسکونی بوجود می آورند اهداف ارزشمندی همچون افزایش رفاه و آسایش و امنیت ساختمان ، زیبایی و دکوراسیون ساختمان ، کاهش هزینه های نگهداری به خصوص در بحث انرژی ، کنترل یکپارچه و از راه دور بر محیط خانه از طریق بستر اینترنت و ... با استفاده از این فناوریها حاصل میگردد . مضاف بر این ، یکی از دلایل مهم پرداختن به این موضوع ، جلوگیری از آسیبهای مالی و جانی حوادثی همچون آتش سوزی ، گازگرفتگی ، اتصالی برق و ... است که انسانها به دلایل مختلفی از جمله سهل انگاری ، مشغله ذهنی ، کمبود فرصت و ... متحمل خسارتهای گاهاً جبران ناپذیر می شوند .

 به موازات پیشرفت فناوریهای نوینی همچون سیستم عاملهای متن باز ، گوشیهای هوشمند ، تبلتها ، سیگنالهای رادیویی یا RF  ، ارتباطات بی سیم ، پردازش تصویر ، نمایشگرهای لمسی و ... شرکتهای بزرگی همچون گروه صنعتیABB  (شامل چندین شرکت مطرح جهان از جمله غول صنعتی Busch-Jeager آلمان ) ،  MDT  آلمان ، Zennio اسپانیا ، گروه صنعتی  AIRTEX کره جنوبی ، Siemens  ، Smart Myer و ... به طور جدی روی این فناوریها به صورت عظیم سرمایه گذاری کرده اند . با عنایت به این اصل که در مجموع بیش از 300 شرکت در سطح دنیا در این زمینه فعالیت می نمایند  لذا ضرورت وجود یک استاندارد جهانی برای رعایت توصیه های آن احساس میگردید .

برای این منظور انجمن بین المللی Konnex  از سال 1999 فعالیت خود را برای تهیه و تدوین استانداردهای مورد نیاز این صنعت ، آغاز نموده و استاندارد جهانی ، اروپایی KNX  را ارائه نموده است . در حال حاضر بیش از 300 شرکت تولید کننده قطعات در جهان عضو انجمن KNX بوده و این انجمن 44000 عضو از 125 کشور را دارا می باشد ، چند ده هزار ساختمان در جهان مجهز به KNX بوده و چند ده میلیون قطعه KNX نصب گردیده است .

این انجمن از ادغام 3 انجمن موجود قبلی یعنی EHS (Eurpoean Home System )  ، EIB ( European Installation Bus ) و Bati Bus Clube International)  BCI( بوجود آمده و جایگزین آنها گردیده است که در نشستهای سالانه خود آخرین دست آوردهای فنی را مورد بازبینی و تصویب قرار میدهند .

در استاندارد KNX که بر مبنای مدل OSI  می باشد تمامی زیر سیستمهای موجود منصوبه در یک ساختمان با استفاده از یک کنترل کننده مرکزی توسط PC و نرم افزارهای تهیه شده مدیریت و کنترل می شوند . تمامی این زیر سیستمها ، شامل سیستم کنترل روشنایی ، سیستم کنترل گرمایشی و سرمایشی ، موتورخانه ، سیستم کنترل پرده ها ، کرکره ها، سایه بانها ، سیستم توزیع هوشمند صوت ، سیستمهای کنترل امنیت شامل دوربین های آتش نشانی ، مدار بسته و سیستمهای کنترل تردد از قبیل کنترل ورود خروج افراد ، پارکینگ و ... از راه دور و از طریق اینترنت ، پیامک ، سیستمهای صوتی و ... مدیریت و کنترل میشوند و یا اطلاع رسانی های لازم انجام می پذیرد .

البته نباید فراموش کنیم که این فناوریها نبایستی آنقدر پیچیده باشند که به کار گیری آنها خود مشکل مضاعفی را برای صاحبان خانه ها به همراه داشته باشد . در واقع سه اصل مهم سادگی ، پایداری و قابلیت اطمینان اینگونه سیستمها در کنار امنیت و رسوخ ناپذیری ، شرط لازم و کافی برای استفاده از اینگونه سیستمهاست که استاندارد KNX توصیه های لازم را برای این منظور انجام میدهد .

استاندارد KNX وسایل و نجهیزات مورد استفاده در هوشمند سازی خانه ها را به سه بخش عمده تقسیم می نماید :

وسایل A-Mode  یا  Automatic Mode  : وسایلی هستند که به صورت خودکار در شبکه تنظیم میشوند و بکار گیری آنها نیاز به تخصص خاصی ندارد .

وسایل E-Mode  یا Easy Mode   : وسایلی هستند که رفتار آنها از پیش برنامه ریزی شده و نصب و استفاده از آنها نیاز به آموزشهای ابتدایی دارد .

وسایل S-Mode  یا System Mode  : تجهیزاتی هستند که لزوماً توسط تکنسین های مجرب نصب و راه اندازی می شوند و استفاده از این تجهیزات نیازمند آموزشهای خاصی می باشند .

اخیراً در کلان شهرهای بزرگ همچون تهران و تبریز گرایش خاصی بر استفاده از این سیستمها مشاهده میگردد که ضرورت دارد صاحبان این خانه ها با شناخت کامل از مزایای و معایب هر یک ، نسبت به پیاده سازی آنها اقدام نمایند تا ضمن بهره مندی از مزایای این فناوریها ، از اثرات منفی آنها کاسته شود . در قسمت دوم این مقاله در خصوص الزامات پیاده سازی این سیستمها در فضاهای مختلف خانه از قبیل ورودی ساختمان ، اتاقهای نشیمن ، پذیرایی ، سرویس های بهداشتی ، فضای مشاعات و ... به طور تفصیلی بحث خواهد گردید .